به گزارش گروه ترجمۀ خبرگزاری حوزه، حجتالاسلام سید ساجد رضوی، پژوهشگر و مبلغ هندی، در گفتوگوی اختصاصی با خبرنگار خبرگزاری حوزه، خطبه فدکیه حضرت زهرا (س) را نماد عدالت، توحید و پاسداری از حقوق اهل بیت (ع) دانست و تأکید کرد که این خطبه همواره جامعه اسلامی را به حفظ ایمان و پیروی از اهل بیت علیهم السلام هدایت میکند.
در ادامه، شرح این گفتوگو را می خوانید:
حضرت زهرا (سلام الله علیها) خطبه فدکیه را در چه شرایطی ایراد کردند و هدف اصلی آن چه بود؟
حجتالاسلام سید ساجد رضوی: پس از وفات پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم)، جامعه اسلامی با مسائل مهم سیاسی و اجتماعی مواجه شد و موضوع خلافت و حکومت دچار ابهام و اختلاف گردید. در همین زمان، زمین فدک که پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) به عنوان هدیه و مالکیت به حضرت زهرا (سلام الله علیها) داده بودند، از ایشان گرفته شد. در چنین شرایطی، حضرت زهرا (سلام الله علیها) خطبه فدکیه را در مسجد نبوی ایراد کردند. هدف اصلی این خطبه، یادآوری حقیقت اسلام، بیان حقوق اهل بیت علیهم السلام و دعوت امت به رعایت عدالت، انصاف و امانتداری بود. این خطبه، پاسخی روشن به چالشهای سیاسی و اجتماعی آن دوران و الگویی برای حفظ ایمان و اصول اخلاقی در جامعه اسلامی به شمار میرود.
حضرت زهرا (سلام الله علیها) در این خطبه چگونه توحید، نبوت و امامت را تشریح کردند و نکات کلیدی آن چه بود؟
حجتالاسلام سید ساجد رضوی: حضرت زهرا (سلام الله علیها) توحید را هم از منظر فلسفی و هم از دیدگاه روحانی بیان کردند و فرمودند که خداوند بینیاز، بیهمتا و قائم به ذات است و عبادت او، آرامش روح و ضامن سعادت انسانهاست. ایشان نبوت را وسیله هدایت بشر معرفی کرده و پیامبر (ص) را نوری دانستند که جهل و تاریکی را میزداید و پیام الهی را به انسانها میرساند. همچنین امامت را به عنوان محور حفظ دین و راهنمای امت برشمردند و تأکید کردند که رهبری اهل بیت (ع)، شرط استمرار عدالت و معنویت در جامعه است.
زمین فدک چه جایگاه دینی و روحانی داشت و حضرت زهرا (سلام الله علیها) برای اثبات حق خود چه استدلالهایی ارائه کردند؟
حجتالاسلام سید ساجد رضوی: فدک تنها یک زمین زراعی نبود، بلکه نمادی از عدالت اسلامی و احترام به حقوق اهل بیت و وارثان پیامبر (ص) محسوب میشد. حضرت زهرا (سلام الله علیها) با استناد به آیات قرآن که بیان میکند پیامبر اموال و میراث خود را به نزدیکان و اهل بیت میدهد، به شهادت گواهان اشاره کردند و تصریح نمودند که فدک به عنوان هدیه و مالکیت نبوی، حق قانونی و دینی ایشان است. این استدلالها، نشاندهنده پایبندی حضرت به عدالت و دفاع از حقوق قانونی و اخلاقی اهل بیت علیهم السلام بود.
حضرت زهرا (س) در خطبه فدکیه چگونه نقش زن را برجسته کردند و امت را نسبت به چه مسائلی آگاه نمودند؟
حجتالاسلام سید ساجد رضوی: حضرت زهرا (سلام الله علیها) در خطبه فدکیه نشان دادند که زن در اسلام میتواند صدای حقیقت، عدالت و شجاعت دینی باشد. ایشان به عنوان دختر پیامبر، مادر و بنده خدا، الگویی برای هدایت جامعه و بیان حق بودند. حضرت هشدار دادند که اگر امت از حق روی برگرداند و از راهنمایی اهل بیت فاصله گیرد، نتیجه آن ظلم، فتنه و گمراهی خواهد بود. این خطبه، توان زن را در عرصهٔ اجتماعی، دینی و فکری به وضوح نشان میدهد و اهمیت نقش زنان در حفظ عدالت و ایمان را یادآوری میکند.
زمانی که حضرت زهرا (سلام الله علیها) خطبه را در مسجد ایراد کردند، فضای مدینه و واکنش صحابه چگونه بود؟
حجتالاسلام سید ساجد رضوی: در آن زمان، مدینه در سکوتی سنگین فرو رفته بود. مردم از جدایی پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) اندوهگین بودند، اما اوضاع سیاسی و اجتماعی تغییر کرده بود. با آغاز خطبه حضرت زهرا (سلام الله علیها)، فضای مسجد روحانی و اثرگذار شد؛ برخی از صحابه اشک ریختند، برخی ساکت ماندند و برخی دیگر در حیرت فرو رفتند. در دل بسیاری پشیمانی و در برخی ترس و تردید شکل گرفت، چرا که حق اهل بیت علیهم السلام را به رسمیت نمیشناختند. این واکنشها نشاندهنده تأثیر عمیق خطبه و قدرت بیان حضرت در آن شرایط حساس بود.
حضرت زهرا (سلام الله علیها) در خصوص میراث پیامبر به چه آیاتی اشاره کردند؟
حجتالاسلام سید ساجد رضوی: حضرت زهرا (سلام الله علیها) به آیهای از سوره نمل اشاره کردند که میفرماید: «و به سلیمان، وارث داوود شد»، تا نشان دهند میراث پیامبر تنها شامل جنبههای مالی نیست، بلکه جنبههای دینی و رهبری نیز در آن مشمول میشود. این استدلال، هم حقانیت فدک و هم اهمیت جایگاه اهل بیت علیهم السلام را در حفظ دین و هدایت امت روشن میکند.
با توجه به این خطبه، جایگاه علمی و فکری حضرت زهرا (سلام الله علیها) چگونه قابل ارزیابی است؟
حجتالاسلام سید ساجد رضوی: خطبه فدکیه جلوهای بینظیر از علم، استدلال و بلاغت حضرت زهرا (سلام الله علیها) است. ایشان وارث علم رسالت بودند و توانستند عمق مفاهیم توحید، نبوت و امامت را به روشنی بیان کنند. این خطبه نشان میدهد که حضرت زهرا (سلام الله علیها) نه تنها یک شخصیت معنوی و اخلاقی برجسته بودند، بلکه در حوزهٔ فکری و علمی نیز نقشی کمنظیر در هدایت جامعه اسلامی ایفا کردند.
حضرت زهرا (سلام الله علیها) چگونه با اشاره به عدالت و ظلم، سقوط روحی امت را متذکر شدند؟
حجتالاسلام سید ساجد رضوی: ایشان فرمودند که عدالت، سنت الهی و ظلم، نافرمانی از خداست. کسی که عدالت را رعایت کند، به خدا نزدیک میشود و کسی که ظلم کند، راه گمراهی را طی میکند. حضرت همچنین تأکید کردند که امروز مردم در دنیای مادی گرفتار شدهاند، احکام الهی را فراموش کرده و از محبت اهل بیت فاصله گرفتهاند؛ این همان آغاز سقوط روحی امت است و هشدار به امت برای بازگشت به مسیر حق و عدالت است.
خطبه فدکیه امروز چه درسهایی برای جامعه ما دارد؟
حجتالاسلام سید ساجد رضوی: این خطبه به ما یادآوری میکند که ایستادگی برای حق و عدالت، جزئی از ایمان واقعی است و اصلاح جامعه اسلامی، مسئولیتی مشترک برای زنان و مردان است. همچنین خطبه فدکیه اهمیت حفظ حقوق، رعایت انصاف، پیروی از اهل بیت و پایبندی به اصول دینی را به وضوح نشان میدهد.
اگر بخواهیم خطبه فدکیه را در یک جمله خلاصه کنیم، چه میتوان گفت؟
حجتالاسلام سید ساجد رضوی: خطبه فدکیه، صدای عدالت، توحید و احقاق حقوق اهل بیت علیهم السلام است که در هر عصر، امت را به یاد میآورد که اساس دین بر حق، عدالت و علم است.
نظر شما